Nixtamalizacja – czyli dlaczego z „naszej” mąki kukurydzianej nie można zrobić meksykańskich tortilli?

Prawdopodobnie każdy, kto trochę mocniej wkręcił się w kuchnię meksykańską próbował zrobić samemu tortille kukurydziane. Z pozoru wydaje się, że wystarczy pójść do sklepu, kupić zwykłą mąkę kukurydzianą i…no właśnie…niestety nie wystarczy 🙂

Mąka kukurydziana używana w Polsce nie nadaje się do robienia tortilli kukurydzianych rodem z meksykańskich taquerii. Dlaczego? A dlatego, że posiada zupełnie inną strukturę. Mąkę kukurydzianą, popularną w Polsce (w uproszczeniu) robi się z wysuszonych, a następnie zmielonych ziaren kukurydzy. Ogólnie rzecz biorąc tak samo robi się w Meksyku, ale jest kilka zasadniczych różnic. Po pierwsze w Meksyku mąkę kukurydzianą robi się przeważnie z ziaren białej kukurydzy. Gatunek ten nie jest specjalnie popularny w uprawie w Polsce, za to w Meksyku wręcz przeciwnie – jest to najpopularniejsza odmiana.

Po drugie, najważniejsze, ziarna białej kukurydzy poddaje się nixtamalizacji. Jest to proces polegający na gotowaniu ziaren kukurydzy w wodzie z wapnem. Ugotowaną kukurydzę zostawia się do ostygnięcia na parę godzin, co pozwala na oddzielenie się łupinki od ziarna. Następnie usuwa się łupinki kukurydzy i resztki roztworu wapna, zostawiając samo ziarno. Tak ugotowaną kukurydzę mieli się na masę zwaną nixtamal lub masa harina nixtamalizada.

W Polsce cena zwykłej mąki kukurydzianej zaczyna się od 3 zł/kg. Cena mąki nixtamal to jest niestety przynajmniej 5-6 razy wyższa. Nie wynika to jednak z kosztów procesu technologicznego, ale z ceny transportu mąki z Meksyku do Polski. W Meksyku cena mąki nixtamalizowanej jest porównywalna do ceny mąki pszennej w naszym kraju.

Wybierając mąkę do swoich tortilli należy upewnić się czy na opakowaniu jest informacja o tym, że mąka jest nixtamalizowana – najczęściej napis jest w języku hiszpańskim „Harina de maíz nixtamalizado”.

Burrito nie jedno ma imię – historia i rodzaje burritos

Burrito to według wielu ikoniczne danie kuchni meksykańskiej. Z drugiej strony większość Meksykanów może się wręcz obrazić za to stwierdzenie, gdyż uważają, że nie jest to w ogóle danie meksykańskie, a amerykańskie. Gdzie leży prawda? Jak często bywa w takich sytuacjach – gdzieś pośrodku 🙂

Zacznijmy od początku. W Meksyku krąży kilka legend dotyczących powstania burrito i jego nazwy. Jedna z nich opowiada o meksykańskim drwalu, który poprosił swoją mamę, żeby jego lunch zawijała w tortillę, aby był bardziej poręczny. Inna mówi o sprzedawcy tacos z Ciudad Juarez, który razem ze swym osłem przekraczał rzekę Rio Grande aby po drugiej stronie granicy sprzedawać uliczne jedzenie. Aby tacos lepiej znosiły podróż owijał je w całości, a od hiszpańskiego słowa burro (osioł) zaczęto sprzedawcę wołać burrito (osiołek), gdyż Meksykanie bardzo lubią używać zdrobnień. Ostatnia legenda jest rozpowszechniona najbardziej. Mężczyzna o imieniu Juan Mendez z meksykańskiego stanu Chihuahua sprzedawał swoje jedzenie w meksykańskim Ciudad Juarez, w dzielnicy Bella Vista, tuż przy Rio Grande – rzeki granicznej z USA. Do transportu swoich tacos z domu do miejsca sprzedaży używał osła. Podobnie jak w przypadku poprzedniej historii, postanowił użyć większych tortilli i zawartość tacos owijać w całości. Z czasem uliczny sprzedawca stawał się coraz bardziej popularny, a jego zawinięte w dużą tortillę pszenną tacos mieszkańcy nazywali „tacos de burrito”, czyli tacos z osiołka. Ten rodzaj zawiniętych tacos nazwano burrito, a nazwa przyjęła się jak mało która.

Niezależnie od tego, która legenda jest najbliżej prawdy, faktem jest, że burrito powstało w północnym Meksyku, na przełomie XIX i XX. Podstawą tego dania jest duża tortilla pszenna, która na północy Meksyku jest dużo bardziej popularna niż kukurydziana (w przeciwieństwie do reszty kraju). W tortille zawija się mięso lub wkład warzywny.

Meksykańskie miasta i regiony przygraniczne słyną z restauracji i ulicznych stoisk, które sprzedają burrito. Szczególnie stany Sonora i Chihuahua uchodzą za kolebkę tego dania. W Ciudad Juarez, a także w niedalekim Villa Ahumada burrito można zjeść na każdym kroku. O meksykańskim stanie Chihuahua podobnie jak o amerykańskim Teksasie, z którym graniczy, mówi się, że wszystko jest większe niż wszędzie indziej. Nie inaczej jest z burritos, które w tamtym regionie mogą być bardzo duże. Podawane są zazwyczaj z 1 lub 2 składnikami. Podstawą jest fasola (pasta z czarnej fasoli lub fasoli pinto) i mięso lub chili. Salsy dodaje się osobno.

Jednak prawdziwa kariera czekała na burrito po drugiej stronie północnej granicy. W Stanach Zjednoczonych danie stawało się coraz popularniejsze i ewoluowało znacznie bardziej niż w swoim kraju ojczystym. Niektórzy Meksykanie mówią, że podobnie jak wielu ich rodaków, szukających lepszego życia w USA, burrito spełniło swój amerykański sen. Ten szybki rozwój przyczynił się do powstania różnych jego form i odmian.

1.Burrito w stylu meksykańskim

Meksykańskie burrito to tortilla i mięso. Jest cienkie, nieduże i jest to bardziej wariacja na temat tacos niż danie, które kojarzymy z tex-mex’owych lokali. Lokalnie spotykane są też większe wersje burrito (głównie w stanach Chihuahua i Sonora). Niezależnie od rozmiaru, w środku meksykańskich „osiołków” nie znajdziemy ryżu, sałaty, itp.

2.Burrito the Mission

Burrito de la Misión lub Burrito the Mission – to rodzaj burrito, który w latach 60-tych XX wieku powstał w San Francisco, w latynoskiej dzielnicy The Mission. To obecnie jeden z najbardziej popularnych rodzajów burrito na całym świecie. Charakteryzuje się dużym rozmiarem oraz połączeniem fasoli, ryżu, sera, mięsa, kwaśnej śmietany i guacamole. Charakterystyczne dla tej wersji jest zawijanie w folię aluminiową, co jest niespotykane w przypadku meksykańskich wersji.

3.Chimichanga

Głęboko smażone burrito o spornym pochodzeniu. Według niektórych pochodzi z Meksyku, według innych powstało przez przypadek w Arizonie, przez meksykańskich imigrantów z Sonory (północny stan w Meksyku). Prawdopodobnie burrito wpadło przez przypadek do głębokiego oleju, a efekt tego nieplanowanego eksperymentu pozytywnie zaskoczył twórców. Geneza nazwy to wariacja na temat gry słów chamuscar (przypalić) i changa (podobne do chinga – popularnego meksykańskiego przekleństwa).

4.Wet burrito

Tak zwane mokre burrito to połączenie burrito i enchilady. Burrito jest oblane salsą z chilli, posypane serem i zapieczone. Ten rodzaj burrito nazywany jest również Swiss Burrito.

5.California style burrito

To wynalazek z Los Angeles, który powstał w połowie lat 90-tych. Jest to połączenie tortilli pszennej, mięsa, frytek, sera, i kwaśnej śmietany. Można też dodać cebulę, pico de gallo i guacamole.

6.Breakfast burrito

Śniadaniowe burrito z jajecznicą zawiniętą w pszenny placek. To popularne danie w niektórych południowych regionach USA, głównie w Kaliforni, Nowym Meksyku, Arizonie i pozostałych stanach regionu Southwest.

7.Burrito bowl (naked burrito)

To nowy rodzaj burrito, podane bez tortilli, nazywane też naked burrito, w których wnętrze burrito podaje się na talerzu lub w misce.